Tjakboem!

Op de startconferentie van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid in Nieuwegein – op 18 april in theater De Kom – las ik op verzoek van de gemeente onderstaande column voor over mijn woonplaats. 

Nieuwegein leefbaarheid en veiligheid. Gemeente Nieuwegein. De Kom 18-04-2023

Tjakboem, tjakboem, tjakboem. Tientallen jaren ben ik ontwaakt op het ritme van heimachines. De soundtrack van mijn leven. En daar had ik geen app voor nodig.

Ik heb deze stad, waar ik al meer dan een halve eeuw woon, voor mijn ogen zien ontstaan en er mijn leven opgebouwd. Er zijn weinig plekken in Nieuwegein waar ik niet ooit ben geweest. Wat Nieuwegein betreft, ben ik een ervaringsdeskundige.

En als ervaringsdeskundige kan ik u zeggen: Nieuwegein is een succes. Want al zal Nieuwegein nooit de prijs voor de meest pittoreske gemeente van Nederland winnen, het is wel een stad waar je alles vindt wat je nodig hebt – en meestal nog naast de  deur ook. Van onderwijs tot gezondheidszorg, van winkelcentra tot sportvoorzieningen, van werk tot vertier, van cultuur tot horeca, van parken en plantsoenen tot water en natuur.

Nieuwegein wérkt. Ook letterlijk. Aan Nieuwegein kleeft tot vervelens toe het adagium van slaapstad, maar Nieuwegein is na Utrecht en Amersfoort de derde economische motor van de provincie en met 50.000 arbeidsplaatsen een regionale banenmachine.

Veel mensen weten ook niet dat aan Nieuwegein een revolutionaire blik op stedenbouw ten grondslag ligt. Niet de minste jonge stedenbouwkundigen en architecten hebben hun stempel gedrukt op deze stad. Zij braken radicaal met de traditie van de wederopbouwarchitectuur en ontwierpen een tuinstad zoals die daarvoor nog nergens bestond.

Mede daardoor is Nieuwegein, op Veenendaal na, de gemeente met het meeste openbaar groen per inwoner van de provincie. Wie in Nieuwegein woont, woont in de stad maar ook altijd een beetje buiten. Niet voor niets staat Nieuwegein bij woningzoekenden uit de regio hoog genoteerd, natuurlijk ook omdat hier nog wel betaalbare woningen zijn.

Wat ik zo bijzonder vind aan Nieuwegein, is dat het from scratch is opgebouwd. Wat begon met een paar lijnen op papier, werd een thuis van 65.000 mensen. Nieuwegein is een stad van immigranten, nieuwkomers die uit alle windhoeken hierheen kwamen om een nieuw leven vorm te geven. Deze stad is één groot sociaal en stedenbouwkundig experiment. Wat mij betreft een succesvol experiment, maar daar denkt niet iedereen zo over.

Het grootste succes van Nieuwegein vind ik dat al die nieuwkomers samen een uitgebreid en fijnmazig sociale netwerk hebben geweven. In deze stad stikt het van de al dan niet formele clubs en clubjes, initiatieven op allerlei gebied komen op als kool, duizenden mensen zijn actief als vrijwilliger of mantelzorger.

Vandaag horen we over de keerzijde van dat succes. Want Nieuwegein is volwassen geworden en dat brengt ook volwassen problemen met zich mee. Net als in andere steden trouwens.

Deze stad is vijftig jaar geleden ontworpen voor een samenleving zoals die niet meer bestaat. Het traditionele gezin met de man als kostwinnaar, de vrouw als huisvrouw en twee of drie kinderen is tegenwoordig in de minderheid. Mensen uit andere culturen, maar ook de voortschrijdende individualisering, de vergrijzing en de opkomst van nieuwe werkvormen, stellen andere eisen aan de stad.

Nieuwegein moet meegaan in die ontwikkeling en drastisch vernieuwen om succesvol, aantrekkelijk en relevant te blijven. Met meer en meer gevarieerde woningen voor jongeren, ouderen, alleenwonenden, samengestelde gezinnen, ZZP’ers en thuiswerkers. En met voorzieningen die aansluiten bij de behoeften van die nieuwkomers. Tegelijk moet Nieuwegein haar huidige kwaliteiten zien te behouden.

Ook op sociaal gebied valt het nodige te doen. Met de meeste Nieuwegeiners gaat het weliswaar goed, maar er zijn ook teveel mensen die kampen met armoede, eenzaamheid, achterstanden en uitzichtloosheid. Deze problemen doen zich met name voor in een aantal kwetsbare wijken en vereisen de komende jaren extra aandacht. Nieuwegein moet voor iedereen een fijne stad blijven om te leven en te wonen.

Ik heb er alle vertrouwen in dat Nieuwegein deze problemen net zo voortvarend zal aanpakken als de noodzakelijke stedenbouwkundige vernieuwing. Als het ergens lukt, is het hier. Want Nieuwegeiners zijn altijd doeners en probleemoplossers geweest.

Nieuwegein is en blijft een work in progress. Dat maakt deze stad voor mij zo fascinerend. Ook na ruim vijftig jaar bouwen aan stad en samenleving is Nieuwegein nog lang niet klaar. En ik ben nog lang niet klaar met Nieuwegein.