Cobouw, 11 april 2022

Gemeentewerf Nieuwveen biobased en circulair

De nieuwe gemeentewerf van Nieuwveen is opgetrokken uit hout en hergebruikte bouwmaterialen en staat daarmee volgens de makers model voor de toekomst van het bouwen: circulair en biobased.

Bas Slager (links) en Dennis Combee: “Het hergebruik van materialen vroeg flexibiliteit van de bouwers.”

Door Johan Nebbeling

Soms moet je een beetje mazzel hebben als je werkt met tweedehands bouwmaterialen, weet Dennis Combee van bouwbedrijf Van Engen. Neem die stalen buitentrap aan de gevel van de nieuwe gemeentewerf van Nieuwveen, gemeente Nieuwkoop. “Dat is een oude stationstrap. Hij past perfect en is in prima staat. We konden hem zo plaatsen. Alleen die deuk boven in de leuning moet er nog even uit.”

Op het desolate bedrijventerrein-in-aanleg Volt in Nieuwveen springt één pand nadrukkelijk in het oog: een geheel uit hout opgetrokken gebouw met een kleurrijke gevel, die bij nadere beschouwing blijkt te bestaan uit ouwe deuren en op maat gezaagd afvalhout. Hier en daar zitten nog de slotgaten.

Jeugdgevangenis

Aan de achterzijde van het pand hangen stalen rekken waar straks, in het voorjaar, planten als gevelbekleding gaan groeien. “Die hebben we uit een gesloopte jeugdgevangenis”, lacht directeur Bas Slager van Repurpose, dat de materialen voor de gemeentewerf bijeen sprokkelde. “De rekken hingen boven de luchtplaats om ontsnappingen te voorkomen.”

Afgezien van de stationstrap en de stalen rekken is het alles hout wat de klok slaat in de nieuwe loods met kantoren van Nieuwveen. Nou ja, behalve de vloer want die is gewoon in beton gestort omdat hout zich nu eenmaal minder geschikt is voor toepassing in en onder de grond.

In het interieur zijn verschillende soorten gecertificeerd hout toegepast uit diverse Europese landen. En zo ruikt het ook in de 1.000 vierkante meter grote loods waar medewerkers van Van Engen latten en balken op maat zagen: lekker, fris. “Zie je ook hoe licht en schoon het binnen is”, zegt Combee. “Houtbouw geeft gewoon minder troep op de bouwplaats en een gezondere luchtkwaliteit.”

Mogelijkheden

Het is duidelijk: Combee gelóóft in houtbouw en hergebruik van materialen. Net als architect Aafke van Dijk van Orga Architect, die tekende voor het ontwerp. Beperkingen? Onzin, vindt Van Dijk: “Ik denk niet in beperkingen, maar in mogelijkheden. Ontwerpen met hout is een andere tak van sport. De mogelijkheden zijn anders, maar zeker niet minder dan van beton. Goed, aan de hoogte zit een limiet. Maar daar staat tegenover dat bouwen in hout ontzettend veel voordelen biedt.”

Zoals: een (veel) lichtere constructie, minder transportbewegingen omdat vrachtwagens meer bouwmaterialen tegelijk kunnen vervoeren en lichtere elektrische hijskranen. “En vooral geeft houtbouw een veel lagere belasting voor het klimaat en het milieu. Die hele stikstofdiscussie bijvoorbeeld speelt amper een rol bij houtbouw.”

Isolatie

Het is bovendien zonde om materialen weg te gooien die nog kunnen worden hergebruikt, vindt Van Dijk: “De combinatie van biobased materialen en hergebruik van materialen in vooral de gevel maakt het gebouw circulair. Ook alle isolatie boven het maaiveld en de interieurafwerkingen zijn van natuurlijke materialen. Daardoor ontstaat een dampopen, gezond binnenklimaat.”

De gevel van het kantoor bestaat uit hergebruikt dakbeschot, doorgezaagde oude voordeuren, reststukken van populier en een restpartij larikshout die de aannemer over had van een vorig project. Overal en nergens’ haalde Slager van Repurpose – een bedrijf dat zich ‘de beste materiaalscout van Nederland noemt – de materialen vandaan. “Een groot deel hebben we uit ons eigen netwerk, maar zeker een derde van de materialen hebben we via Marktplaats gevonden. Het aanbod was groot, maar toch was het nog best een zoektocht. Uiteindelijk hebben we alles gevonden wat we nodig hadden.”

Het hergebruik van materiaal vroeg flexibiliteit van de bouwers, zegt Combee. “Het betekent dat je soms de vorm en uitvoering moet aanpassen aan het materiaal dat je ter beschikking hebt. Het was een voorwaarde van de gemeente dat de gevel biobased en circulair moest zijn, maar hoe dat er precies uit zou komen te zien, werd pas tijdens het bouwproces duidelijk. Dat was echt passen en meten. Onze medewerkers vonden het prachtig om mee te denken over oplossingen, bijvoorbeeld hoe het sloophout voor de gevel op maat kon worden verzaagd. In dit project konden ze hun vakmanschap uitleven.”

Bezuinigd

De bouwkosten van het de gemeentewerf bedroegen 3,9 miljoen euro. “Hoewel we het geluk hadden dat we een deel van hout hadden ingekocht vóór de recente verdubbeling van de houtprijzen, kwamen we in de eerste begroting circa acht ton te hoog uit. Dat diende te worden bezuinigd. Een hele opgave, maar het is ons onder meer gelukt door op de installaties en constructieve opbouw te besparen. Zonder dat dit  overigens ten koste is gegaan van de gewenste energiezuinigheid en kwaliteit.”

Bas Slager van Repurpose wijst erop dat ook door het hergebruik van materiaal op de bouwkosten is bespaard: “Het idee leeft dat bouwen met herbruikbare materialen vaak duurder uitpakt. Maar dat beeld klopt niet. Bijvoorbeeld de stalen stationstrap kostte 2.500 euro. Als we een nieuwe trap, die trouwens altijd van mindere kwaliteit zou zijn, hadden geplaatst, waren we zeker 4.000 euro kwijt geweest. Zo hebben we door toepassing van gebruikte bouwmaterialen in totaal nog eens voor tienduizenden euro’s kunnen besparen op de bouwkosten.”

Kader

Kengetallen gemeentewerf Nieuwveen

Opdrachtgever: Gemeente Nieuwkoop

Architect: Orga Architect

Bouwer: Bouwbedrijf Van Engen BV

Leverancier tweedehands materialen: Repurpose

Bouwsom: 3,9 miljoen euro  incl. BTW

Oplevering:  1 maart 2022

Loods: 1.000 m2

Overkapping: 390m2

Kantoren begane grond en verdieping: 140+240=380 m2

Het gebouw heeft een overspanning van 20 meter en een kolomvrije overkapping van 450 vierkante meter. De kolomvrije overkapping bestaat uit CLT sheddaken en samengestelde houten vakwerkliggers. Op het dak ligt 162 (circa 300m²) zonnepanelen, waarvan de opbrengt in principe moet volstaan voor de energievoorziening. Alle verlichting in het gebouw bestaat uit LED-lampen.  Het gebouw is voor verwarming aangesloten op een lokaal warmtenet dat gebruikt maakt van de restwarmte van een nabijgelegen rioleringsstation. Het water uit dat systeem heeft een aanvoertemperatuur van 12 graden. Warmtepompen zorgen voor de gewenste temperatuurverhoging. Voor warm tapwater zorgen energiezuinige boilers.