Voor Cobouw reisde ik af naar The Village in New York. Maar dan aan de Rotterdamse Coolhaven.

New York aan de Coolhaven

Het nieuwbouwproject Little C aan de Rotterdamse Coolhaven is het geslaagde resultaat van een drieledige zoektocht, zegt directeur Job van Zomeren van ontwikkelaar en bouwer ERA Contour. “Little C bewijst dat het kan, een levendig nieuw buurtje maken in de bestaande stad.”

Een no-go area was het, een met wegen en tramrails doorsneden voormalige tippelzone aan de verrommelde Coolhaven. “De G.H. de Jongwegh en omgeving, daar had je als gewone burger niets te zoeken. Niemand wilde hier wonen”, zegt Job van Zomeren, directeur van ERA Contour (TBI).

Maar zijn bedrijf zag, samen met de collega’s van J.P. Van Eesteren (ook TBI), de potentie van het gebied: dicht bij een metrostation en het stadscentrum, de grote musea en het park van de Euromast nabij, gelegen aan zo’n beetje de enige Rotterdamse haven met water op straatniveau en – minstens zo belangrijk – de 15.000 medewerkers van het naast gelegen Erasmus Medisch Centrum in beeld als potentiële kopers en huurders.

Dieptepunt

Van Zomeren: “Let wel, het was 2013, het absolute dieptepunt van de woningmarkt. In heel Rotterdam werden dat maand twaalf woningen verkocht. Dus we wisten dat áls we hier iets gingen ontwikkelen, en dat wilden we, het iets heel bijzonders moest worden om mensen te verleiden hier te gaan wonen. Het moest absoluut veel kwaliteit en aantrekkingskracht hebben.”

Die opzet mag gerust geslaagd genoemd worden. Little C is een van de spraakmakendste nieuwbouwprojecten van de afgelopen jaren. Het gebied won al diverse prijzen, zoals in 2021 de Job Dura Prijs, de Rotterdam Architectuurprijs (publieks- én juryprijs) en recent de BNA-prijs voor leefbaarheid en sociale cohesie.

Torenflats

Van Zomeren is, uiteraard, trots op het prijswinnende resultaat. “We hadden ook drie torenflats neer kunnen zetten, dat was allemaal veel simpeler geweest. Maar wij wilden een nieuw buurtje aan de stad toevoegen, een verblijfsgebied waar mensen zich thuis kunnen voelen en waar ze met elkaar in contact zouden komen. Met Little C hebben we aangetoond dat het kan, een aantrekkelijk buurtje maken in de bestaande stad. En dat ook nog in zeer hoge dichtheid.”

Een puzzel was het wel, erkent Van Zomeren. “Het was een zoektocht op drie niveaus: stedenbouwkundig, architectonisch en qua invulling. Stedenbouwkundig moesten we een verbinding realiseren maken met de omgeving. Qua architectuur moest het spraakmakend en aantrekkelijk genoeg zijn om mensen te verleiden hier te gaan wonen. En wat de invulling van het bouwprogramma betreft, moesten we zo nauw mogelijk aansluiten bij de woonwensen van de toekomstige bewoners. Echt alles moest kloppen.”

Tramrails

De gemeente Rotterdam, die Little C van meet af aan zag zitten, bleek bereid de tramrails te verwijderen en wegen om te leggen waardoor de benodigde ruimte ontstond voor een op het Zuidwesten gericht bouwplan, grenzend aan de Coolhaven en met uitzicht op het park dat daar tegenaan zou worden aangelegd. “Door aan de drukke doorgaande ‘s Gravendijkwal de hoogste bebouwing te situeren, schermden we het gebied erachter af van het verkeer om zo een rustig woon- en verblijfsgebied te creëren”, aldus Van Zomeren.

Wat de architectuur betreft, vonden de ontwikkelaars en architecten inspiratie in het Meatpacking District en The Village in New York, een voormalig industrieel gebied dat transformeerde naar hippe woonbuurt. “De panden daar lijken erg op de gebouwen hier in de omgeving, zoals het voormalige belastingkantoor en De Machinist. We wilden dat Little C zou aansluiten bij die robuuste bakstenen gebouwen met hun kenmerkende vlakverdeling. Het Meatpacking District kenmerkt zich ook door zijn bakstenen gebouwen, stalen brandtrappen en loopbruggen en zijn hoge raampartijen met stalen kozijnen. Dat werd het uitgangspunt voor Little C.”

Familiehuis

Op een gebied van nog geen hectare staan vijftien gebouwen met in totaal 330 koop- en huurwoningen, het Familiehuis van Daniel den Hoed, ruim 3.600 m2 kantoorruimte en diverse horecavoorzieningen. Little C behoort daarmee tot de gebieden met de hoogste dichtheid van Nederland.

Toch voelt Little C nergens benauwd, dankzij de wandelstraten en de binnenpleintjes met veel groen, blijkt tijdens een wandeling door de buurt met Van Zomeren. “Juist omdat ontmoeting en beleving centraal staan, hebben we veel verblijfsruimte gemaakt.”

Alle gebouwen in Little C zijn ontworpen door de architectenbureaus CULD en Inbo, die in designteams werkten samen met gespecialiseerde ontwerpers. Voor de stalen elementen was dat bijvoorbeeld staalontwerper Ruud-Jan Kokke, voor het groen Van Helvoirt. “Door die samenwerking konden we optimaal gebruik maken van de deskundigheid van dé specialisten op hun gebied en zijn we tot verrassende oplossingen gekomen.”

Voegwerk

Hoewel de gebouwen dezelfde sfeer en kwaliteit uitstralen, ogen ze alle verschillend. Dat zit ‘m onder meer in de wijze waarop materialen slim zijn toegepast, zegt Van Zomeren. “We hebben bijvoorbeeld gekozen voor drie soorten baksteen, maar het lijken er veel meer. Dat is optische illusie. De verschillen komen puur door het andere voegwerk.”

Rijk, gevarieerd metselwerk, natuursteen in de plinten, luifels en trapjes zorgen voor de gewenste kwalitatieve en rijke uitstraling. “Onze vakmensen hebben zich daarop echt kunnen uitleven”, zegt Van Zomeren. “Maar let op”, wijst hij naar boven. “De detaillering beperkt zich tot de eerste zes meter, zie je wel? Dat is het deel dat je ziet. Daarboven zit gewoon eenvoudig metselwerk, wat een stuk goedkoper is.”

Raamkozijnen

Kostenbesparing is ook bereikt door met veel dezelfde elementen te werken, maar net even anders toegepast. “De stalen raamkozijnen bijvoorbeeld hebben een paar afmetingen. Maar door ze steeds verschillend te combineren verandert het hele beeld.”

De lagere gebouwen zijn verdeeld in clusters van drie, die samen een lift delen, toegankelijk via de loopbruggen. “Op een lift in ieder gebouw loop je leeg. Behalve dat we nu op de aanleg van twee liften besparen, houden we meer vierkante meters over voor woningen. De stalen noodtrappen, zoals je die ook in het Meatpacking District vindt, zijn niet louter decoratief, maar fungeren ook echt als vluchtwegen. Wat ook vierkante meters woonruimte oplevert.”

Nog zoiets: het vensterglas in de woningen is hoog reflecterend, zodat je alleen naar binnen kunt kijken als je er recht voor staat. Dat biedt de bewoners meer privacy. Van Zomeren: “Idee van de glasspecialist. Daar zouden we zelf nooit op zijn gekomen.”

En van groenspecialist Van Helvoirt kwam met het idee om boven op de ondergrondse parkeergarage een retentiebak aan te leggen, waarmee regenwater wordt opgevangen. “Er hoeft nooit gesproeid te worden. De retentiebak heeft voldoende capaciteit om alle planten en bomen drie regenloze maanden van water te voorzien. Het is daardoor ook een vorm van klimaatadaptatie.”

Bewoners

De invulling van het woningbouwprogramma is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met ongeveer tweehonderd potentiële bewoners. “We moesten er midden in de crisistijd  absoluut zeker van zijn dat voor de woningen die we op deze gekke plek zouden bouwen daadwerkelijk bewoners waren. Daarvoor was het van belang dat we een goed beeld kregen van hun woonwensen. Mensen kwamen uit de hele stad, maar vooral ook van het Erasmus MC. Op basis van hun ideeën en wensen hebben we het programma steeds aangepast. Bijvoorbeeld door een bepaalde tussenmaat van de appartementen, waarvan wij dachten dat er geen belangstelling voor zou zijn, aan het aanbod toe te voegen. Dat was mogelijk omdat we hadden gekozen voor een flexibel indeling van de verschillende gebouwen.”

Hugo Borst

In Little C zijn inmiddels alle woningen bewoond, alle kantoren verhuurd en alle horecavoorzieningen in bedrijf. De studenten van de naastgelegen Hogeschool Rotterdam komen er in de pauze graag een cappuccino drinken. De bekende voetbalcommentator en kunstenaar Hubo Borst heeft in Little C zijn atelier. Tussen Little C en het Erasmus MC wordt nog een loopbrug aangelegd, waardoor de medewerkers van het ziekenhuis die in het gebied wonen ook ’s avonds en ‘s nachts makkelijk en veilig van en naar hun werk kunnen lopen.

Little C heeft een nieuwe standaard gezet voor ontwikkelen en bouwen in de stad, meent Van Zomeren. “Je zult steeds vaker zien dat in binnensteden dit soort buurtjes wordt gerealiseerd”, zegt hij. “Maar het zou een vergissing zijn Little C een op een te kopiëren naar een andere stad. Daarvoor is het teveel afgestemd op en ingebed in deze specifieke locatie. Maar elementen uit Little C, zoals de flexibele opzet en de hoge dichtheid, kun je natuurlijk wel toepassen.”

Tevredenheid en trots overheersen bij Van Zomeren. Eén ding spijt hem wel: dat er geen sociale huurwoningen zijn in Little C. “Ik had dat graag gewild, maar in 2013 was er geen woningcorporatie te vinden die zich aan dit project wilde verbinden. Dat moet bij een volgend project echt anders wat mij betreft.”