Nederlandse bedrijventerreinen hebben afgelopen jaar aanmerkelijk minder energie verbruikt dan een jaar eerder. Niet door de coronacrisis, maar als gevolg van energiebesparing en het overschakelen van aardgas naar (duurzame) stroom, blijkt uit een inventarisatie van 3126 bedrijventerreinen door economisch geograaf Gerlof Rienstra.

Van de door hem onderzochte bedrijventerreinen voldeden er 561 (18 procent) aan de zogeheten ‘Paris Proof’ norm. Dat wil zeggen dat ze CO₂-neutraal opereren en dus vooruitlopen op de doelstellingen uit het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015. Daarin is vastgelegd dat in 2050 alle energie klimaatneutraal moet worden opgewekt.

Vorig jaar, tijdens Rienstra’s eerste eerste inventarisatieronde, voldeed nog 14 procent van de bedrijventerreinen (485) aan de Paris Proof norm. “Het gaat dus zeker de goede kant op”, zegt Rienstra. “Steeds meer bedrijven zijn zich ervan bewust dat ze kunnen bijdragen aan het bestrijden van de klimaatcrisis door hun energieverbruik te verlagen of te verduurzamen. Dat is het opvallende van deze ontwikkeling: het wordt niet van bovenaf opgelegd. Subsidies spelen een rol, maar de initiatieven voor verduurzaming komen echt van onderop, uit de bedrijven zelf.”

Een belangrijke factor bij het verminderen van de totale hoeveelheid energie die bedrijven op een bedrijventerrein verbruiken is de omschakeling van aardgas naar elektriciteit, een trend die Rienstra al een jaar of zeven signaleert. “Aardgas maakt steeds vaker plaats voor stroom. Aardgas heeft een hogere energiewaarde dan elektriciteit. Als je van aardgas naar elektra overschakelt, daalt daardoor het energieverbruik in gigajoule.”

Bovendien wordt die stroom steeds vaker duurzaam opgewekt. Via windmolens, maar vooral via zonnepanelen op daken, ziet Rienstra. “Niet voor niets doen juist terreinen met veel logistieke bedrijven het goed. Die grote dozen zijn misschien geen aanwinst voor het landschap, maar met hun enorme platte daken lenen ze zich uitstekend voor zonnepanelen. Windmolens worden ook wel geplaatst, maar zijn beduidend minder populair. Waarschijnlijk omdat ze toch vaak op bezwaren van de omgeving stuiten en er eerder gedoe is met vergunningen.”

Volgens schattingen van de Stichting Kennisalliantie Bedrijventerreinen Nederland (SKBN), waar Rienstra mee samenwerkt,  zijn de mogelijkheden van zonne-energie op bedrijfsterreinen nog lang niet uitgeput. Op ruim duizend bedrijventerreinen staan gebouwen met een dakoppervlak van minstens 10.000 vierkante meter. Die zijn samen goed voor 18 petajoule aan energie, meer dan een half procent van het totale energieverbruik in ons land.

Bedrijventerreinen met veel zware en energieslurpende industrie daarentegen halen de Paris Proof norm vrijwel nooit, blijkt uit Rienstra’s inventarisatie. “Dat is op zich natuurlijk logisch. Het betreft vaak bedrijventerreinen uit de jaren zestig en zeventig, waar er nog heel veel van zijn. Toch zullen ook zij eraan moeten geloven. Op sommige bedrijventerreinen moet het energieverbruik voor 2050 met twee derde omlaag om daar aan te komen.”

Die doelstelling is haalbaar als de bedrijven en bedrijventerreinen onderling gaan samenwerken bij het opwekken en verdelen van energie, denkt Rienstra. Bijvoorbeeld door restwarmte te delen en lokale opslag van elektriciteit mogelijk te maken die vervolgens naar behoefte onder de bedrijven kan worden verdeeld. “De oplossing ligt echt in collectiviteit. Maar dan nog zal niet ieder bedrijventerrein aan de klimaatdoelstellingen kunnen voldoen.

Intussen dreigt een ander probleem roet in het eten te gooien bij de verdere verduurzaming van de Nederlandse bedrijventerreinen: het terugleveren van stroom aan het elektriciteitsnet, voor bedrijven een mogelijkheid om een deel van hun investeringen terug te verdienen, stokt omdat het elektriciteitsnetwerk het aanbod van stroom niet aankan. Rienstra: “Het is erg belangrijk dat de capaciteit van het netwerk snel wordt verhoogd.”